Bijgewerkte versie ontwerpprincipes naar aanleiding van brede bijeenkomst
Op 4 oktober 2023 zijn de ontwerp principes voor een digitaal systeem dat lokaal het energiesysteem aanstuurt gepresenteerd op de Club van Wageningen bijeenkomst in Utrecht. Deze principes zijn gebaseerd op een analyse van de leerpunten van de bijeenkomsten van de Club van Wageningen van 2018 tot en met 2023 met als doel om deze toe te kunnen passenin de praktijk. Ze zijn daar getoetst op een aantal gebieden en goed ontvangen. In dit artikel en in de bijlage hebben we de input van de brede bijeenkomst verwerkt. Meewerken aan de doorontwikkeling? Meld je hier aan.
Waarom ontwerp principes?
- Lokale digitale energiesystemen worden nu ontworpen en gebouwd
We willen graag dat deze systemen eerlijk, inclusief en democratisch bestuurbaar zijn, maar dat gaat niet vanzelf. In de experimenteerfase waar we in zitten is een kader dat mee kan ontwikkelen helpend. - Er zijn geen regels ‘achter de meter’ met alle risico’s van dien
Achter de meter gelden voor digitalisering geen regels wat zorgt voor risico’s op thema’s zoals veiligheid, duurzaamheid, privacy, monopolyposities, vendor lock-in, en rechtvaardigheid. - Bestaande regelgeving kopiëren werkt niet
De digitale eisen zoals die gesteld wordt aan het centrale systeem passen deels op de lokale energiesystemen. Een decentraal systeem werkt anders. - Publieke waarden zijn abstract
Waarden helpen enorm en hebben we vaak wel gedefinieerd, bijvoorbeeld in het NPE: robuust, duurzaam, rechtvaardig. Die zijn vaak te abstract om in een ontwerpproces te gebruiken. - Leren van elkaar
We kunnen leren van elkaars ervaringen en daarmee een hoop werk besparen.
Status van de CvW principes
- Het is een iteratief proces
De ontwerp principes blijven we ontwikkelen en worden regelmatig herzien op basis van de ervaring in de praktijk. De laatste versie vind je altijd op de Club van Wageningen website. We gaan bijvoorbeeld aan de slag met de punten die zijn aangegeven om toe te voegen. Denk aan betaalbaarheid, en principes voor het lokale proces dat achter principe 5 zit; - Pas toe of leg uit principe
We gaan voor alle principes, maar er zijn soms goede redenen om van een principe af te wijken. Als je afwijkt van een principe moet je dat wel kunnen uitleggen; - Getoetst op de context ‘gebied’
We hebben met 70 voorlopers de principes getoetst in de praktijk bij drie gemeenten. Ze bleken enorm te helpen en nu al werkbaar te zijn; - Aan de slag met andere contexten
Uit de bijeenkomsten is gebleken dat de context zeer bepalend is. Met de Club van Wageningen kijken we naar 4 contexten voor het digitale systeem dat het energiesysteem aanstuurt: Het huis of een gebouw (1), een energiegemeenschap in coöperatief verband (2), een energiegemeenschap in ondernemersverband (3) en een gebied (4). We gaan bijeenkomsten plannen op nummer 1, 2 en 3; - Principes voor het proces en betaalbaarheid
Het proces om te komen tot het systeem kwam veel naar boven
Wat zijn ontwerp principes?
Ontwerpprincipes zijn een pragmatisch handvat. Ze hebben tot doel om de bouwers en ontwerpers te helpen bij het nemen van beslissingen tijdens het ontwerpproces.
Hoe zet je de CVW ontwerpprincipes in?
Je kunt de principes gebruiken om (lokale) beleidskeuzes mee te maken tijdens het ontwerpen en bouwen van een digitaal systeem dat het lokale energiesysteem aanstuurt.
Denk aan:
- Het ontwikkelen van wetgeving;
- Maken van een programma van eisen voor een laadinfrastructuur;
- Een ontwerp voor energiemanagement systeem op een bedrijventerrein;
- Een energie management systeem dat meerdere ‘holonen’ in een stad aanstuurt.
Verband tussen Wereld van B en CvW principes is sterk
De principes van de Club van Wageningen vertalen de principes van de wereld van B naar de principes voor het digitale systeem dat lokaal het energiesysteem aanstuurt. Tussen deze twee zit een sterk verband. Dat maken we concreet met het doel van het systeem.
Belang van het doel
Een digitaal systeem is een middel. Het heeft functie, een rol of een doel dat iets anders mogelijk maakt.
Constant schakelen
Bij het werken met de principes schakelen we constant van Wereld van B principes naar CvW principes en andersom. Digitaal maakt namelijk de Wereld van B mogelijk.
Doel van het digitale systeem dat lokaal het energiesysteem aanstuurt
Uit de ervaring van afgelopen jaren komt het volgende doel voor lokale energiesystemen naar boven.
“Een digitaal systeem dat lokaal het energiesysteem aanstuurt streeft naar energetisch de beste oplossing door lokaal gelijktijdig vraag en aanbod te matchen en opwek, opslag en conversie op elkaar af te stemmen zodat transport geminimaliseerd wordt en er maximaal gebruik van lokale duurzame bronnen wordt gemaakt.”
Ontwerpprincipes voor het digitale systeem dat lokaal het energiesysteem aanstuurt
- Lokale belangen worden democratisch afgewogen
De zeggenschap over aansturing is democratisch geborgd zodat de lokale belangen goed afgewogen worden. Denk bijvoorbeeld aan lokale marktplaatsregels. - Controleerbaarheid en toetsing
De systemen en de governance (inclusief rollen en verantwoordelijkheden) zijn transparant, toegankelijk, begrijpelijk en controleerbaar zodat getoetst kan worden of de democratisch gemaakte afspraken geborgd zijn. - Het is energetisch én digitaal betrouwbaar en veilig
Het borgt de kaders die de netbeheerder stelt vanuit het energienetwerk en voldoet aan cyber security eisen zodat de kritische infrastructuur niet in gevaar komt. - Toekomstbestendigheid en voorkomen van vendor lock in
Het maakt gebruik van open standaarden zodat onderdelen van het systeem vervangen kunnen worden, het toekomstbestendig is en vendor lock in voorkomt. - Borgen van privacy en data opslaan bij de bron
Het slaat noodzakelijke data zo dicht mogelijk bij de bron op en geeft de gebruiker regie zodat we privacy borgen en redundantie voorkomen. - Maximale weerbaarheid en minimale CO2 belasting
Intelligentie is zo veel mogelijk aan de randen van het lokale energiesysteem ingebouwd zodat er minimaal dataverkeer en rekenkracht van datacenters nodig is en het systeem
In dit project werken we constant aan het optimaliseren van de principes.
