Brede bijeenkomst: 5 ontwerpprincipes voor het digitale energiesysteem

Op 4 oktober 2023 zal de volgende brede bijeenkomst van de Club van Wageningen plaatsvinden, we nodigen u van harte uit om aan te melden als u geinteresseerd bent. Let op! Deelname is op persoonlijke titel en alleen na bevestiging. Aanmelden kan via mail@clubvanwageningen.nl 

Wie zoeken we?
We zoeken naar mensen die ofwel ‘probleemhouder zijn’ (bv als gebiedsregisseur, of manager van een bedrijventerrein), ofwel met kennis van zaken en vanuit de verschillende perspectieven van het digitale energiesysteem van de toekomst kunnen bijdragen. We hopen op een sterke mix tussen probleemhouders en experts, opdat we echt meters kunnen maken. Omdat we een goede afspiegeling van alle de actoren uit het systeem borgen en beperkt plek hebben kunnen we begin september deelname definitief bevestigen.

De kernvraag van de bijeenkomst:
“Welke 5 ontwerpprincipes willen we als handvat meegeven aan partijen die digitaal gestuurde energiesystemen (laten) ontwerpen en bouwen zodat we eerlijke, inclusieve en democratisch bestuurbare energiesystemen krijgen? Wat zou in iedere aanbesteding moeten staan?”

Toelichting op de kernvraag:

Het digitale energiesysteem wordt nu gebouwd
De afgelopen jaren stonden voor de Club van Wageningen in het teken van het ontrafelen van de vraagstukken betreffende digitale energiesystemen in al zijn facetten. Het echt snappen en voelen van het probleem en het doorgronden van de complexiteit. Gelijktijdig kwam de transitie naar een decentraliserend systeem in de versnelling. Het afstemmen van lokale opslag, opwek en verbruik is relevant. Dat is geen vraag meer. Of het nou een bedrijventerrein is, een huis, een woonwijk of een heel gebied. Op veel plekken in Nederland wordt eraan gewerkt. Vaak vanuit de noodzaak van bijvoorbeeld congestie, maar zeker ook gedreven door het verlangen om een duurzame wereld te creëren. Concrete voorbeelden: De termen ‘Smart Grids’ en ‘Digital Twins’ worden gemeengoed. Het onderwerp 'datadelen' gaat uit de abstractie en het gesprek tussen de verschillende partijen wordt gevoerd, bijvoorbeeld bij het marktforum voor het afspraken stelsel. Er zijn gesprekken over wat de ‘energie dataspace’ eigenlijk is, of zou moeten zijn.

Er is geen kader
Kortom: de realisatie van digitaliserende energiewereld is geen abstract discussieonderwerp meer. Het is er al. De platforms ontstaan. En het gaat hard, heel hard. Maar: Er is geen kader. Wat zijn de 5 richtlijnen waar een digitaal energiesysteem aan moet voldoen, om eerlijk te zijn, inclusief en democratisch bestuurbaar? Zijn deze hetzelfde op de schaal van een huis, een wijk en een gebied? Of heeft elk schaalniveau eigen ontwerpprincipes nodig?

Een nieuwe rol voor de Club van Wageningen
Na de brede bijeenkomst afgelopen jaar daalde bij ons het besef in dat de tijd nu echt is veranderd. Het decentrale digitaal gestuurde systeem wordt NU gebouwd. Een geweldige ontwikkeling die ons veel kan brengen. Het besef was ook confronterend, want: hoe waardevol zijn wij dan nog als netwerk? Voegen we nog wel echt wat toe?

Daarom zijn we in het eerste kwartaal met de kerngroep bij elkaar gekomen en hebben onszelf afgevraagd of we nog verder moeten met onze beweging. Het antwoord: Wij zijn ervan overtuigd dat het alleen maar belangrijker wordt om elkaar vast te houden en ervoor te zorgen dat het energiesysteem – naarmate het steeds verder digitaliseert – eerlijk blijft, inclusief en democratisch bestuurbaar. Daarbij zien we dat we in een fase zijn gekomen waarbij we nog meer moeten aansluiten op de praktijk van het ontwerp en ontwikkelproces waar veel partijen nu midden in zitten. Dat doen we nu al in bijvoorbeeld Emmen en Breda.

We hebben ontwerpprincipes nodig
Werken aan nieuwe oplossingen heeft een kader nodig. Een gedragen kader waar mensen zich aan vast kunnen houden. Tegelijk heeft iedere locatie andere eisen en ook voldoende bewegingsruimte nodig. Je kan niet alles oplossen met één model. Daarom werken we komende jaren aan een set van ontwerpprincipes voor digitale toepassingen in de energiewereld. Wat een ontwerpprincipe is? Je kan het zien als richtlijnen voor een ontwerp, in ons geval richtlijnen die ervoor zorgen dat je een eerlijk, inclusief en democratisch bestuurbare digitaal energiesysteem realiseert. Ontwerpprincipes dienen voldoende houvast te bieden en tegelijkertijd voldoende vrijheid te realiseren. En natuurlijk zijn deze ontwerpprincipes aan ontwikkelingen onderhevig. Op deze bijeenkomst willen we samen werken aan deze principes.

Onderzoeken vanuit de gebruikscontext
Het ontwikkelen van de principes toetsen we aan de praktijk met de deelnemers uit die praktijk. We willen niet in de valkuil van de abstracte discussie over data vallen. Dat is niet helpend. Wat helpt is weten over welke data we het hebben gecombineerd met het oorspronkelijke doel en de context waarin deze gebruikt wordt. Daarom kiezen we ervoor om in het vervolg vier invalshoeken als basis te nemen bij de bijeenkomst:

• Een gebouw (kan een huis zijn of een kantoor)
  Bijvoorbeeld de HEMS- en BEMS-ontwikkelingen en alle partijen die daaraan werken;
• Een energiegemeenschap
  Denk aan de opkomst van energiecoöperaties, maar ook wijken waar steeds meer samengewerkt wordt;
• Een lokaal bedrijvencollectief
  Denk aan bedrijventerreinen. Schiphol. Industrie. Etc;
• Gebieden waar bovenstaande allemaal samenkomen
  Denk aan gemeenten, provincies etc. Denk aan sessies over aanbestedingsregels, etc.

Nogmaals: meld je aan via een bericht aan mail@clubvanwageningen.nl als je geïnteresseerd bent om aan te sluiten op 4 oktober. We zoeken naar mensen die ofwel ‘probleemhouder zijn’ (bv als gebiedsregisseur, of manager van een bedrijventerrein), ofwel met kennis van zaken en vanuit de verschillende perspectieven van het energiesysteem van de toekomst kunnen bijdragen. We hopen op een sterke mix tussen probleemhouders en experts, opdat we echt meters kunnen maken.